سایه‌های سبز و فضایی ابری شهر پلتنبرگ وست‌فالیا را دربرگفته بود. این شهر در دره‌ای در میان کوهستان‌های جنگلی واقع شده بود. وقتی مِه به سمت شهر می‌آمد، شاخ و برگ درختان خیابان‌های را خط‌کشی می‌کردند و باغ‌هایی را که تپه‌های اطراف یکی شده بودند آرایش می‌کردند تا شهر با طبیعت یکی شود و در چشم‌انداز فرورود. کارل اِشمیت در همین منظرۀ رویایی دامنه‌های آلپ، در ۱۱ژووئیۀ ۱۸۸۸، یک سال پیش از تولد هیتلر، به دنیا آمد.^۱

نام «کارل اِشمیت» با آوازۀ کسی گره خورده است که یک‌ سال بعد از او به دنیا آمد، همه او را حقوقدان نازی‌ها و مشروعیت‌بخش حکومت هیتلر می‌شناسند، این وجهه از اشمیت چنان پر رنگ نشان داده شده است، که دیگر کسی از حکمت او نمی‌گوید، به‌خصوص در ایران که نویسندگان، نظام فکری اندیشمندان را به حواشی سیاسی موجود در فراگرد اندیشمندان تقلیل می‌دهند. اما آنچه برای ما سخت محل حاجت است گذشتن از حکایت حکما و رجوع به حکمت حکما است. کارل اِشمیت از جمله متفکرینی است که حواشی بسیاری در زندگی خود داشته است، با وجود این، آن‌چه از اشمیت برای ما مهم است، نه نسبت او با دولت نازی بلکه آراء او دربارۀ سرشت دوران جدید است. اشمیت به سان دیگر هم‌نسلان آلمانی خود فرزند دوران «جدید» موسوم به «تجدد» است. از این‌رو وی نیز گزیری جز تأمل بر سرشت دوران جدید نداشت، دورانی که فهم آن نیازمند علم به گذشته و چگونگی شُدن جدید از گذشته بود. در خصوص فهم سرشت دوران جدید و چگونگی دگردیسی گذشته به آینده نظریات مختلفی ارائه شده است. برخی از دَرِ آشتی درآمدند تا تدوام قدیم در جدید را نشان دهند ولی برخی دیگر دوران جدید را حاصل جدال با قدیم فهمیدند.

کارِل اشمیت در رساله‌ای با عنوان «الهیات سیاسی» با طرح بودن قدیم در آینده و شُدن آینده از گذشته، کوشید عقبۀ مفاهیم نظریات حقوقی جدید را در قالب تاریخ مفاهیم توضیح دهد. رسالۀ الهیات سیاسی به خلاف آن‌چه از عنوان آن به نظر می‌رسد، بحثی در باب احکام شرعی مندرج در مفاهیم سیاسی نیست، بلکه ناظر بر تبارشناسی مفاهیم حقوقی و سیاسی دولت مدرن است. اشمیت در این رساله با عطف به توضیح مفهوم «حاکمیت» در قدیم و جدید توضیح می‌دهد که مفاهیم اندیشۀ سیاسی و حقوق جدید برگرفته از الهیات مسیحی سده‌های میانه است. با این توضیح که« تمام مفاهیم مهم نظریۀ مدرن دولت مفاهیمی الاهیاتی‌اند که عرفی شده‌اند.»^۲ برای نمونه، قانونگذار قادر صورت عرفی شدۀ خدای قادر است، بنابراین همان‌طور که در الهیات مسیحی خدای قادر بر زمین فرمان می‌راند و تمام مؤمنین تابع او هستند، حال جای خدای قادر را قانونگذار قادر گرفته که بر شهروندان کشور فرمان می‌راند و شهروندان نیز تابع او هستند. اشمیت برای دفاع از نظریۀ الهیات سیاسی به ذکر مثال‌های دیگری هم می‎پردازد. معجزه دیگر مفهوم الهیاتی است که طبق نظر اشمیت در دورۀ جدید صورت عرفی پیدا کرده است.

جهت خرید این شماره ماهنامه قلم‌یاران و مطالعه کامل مطلب کلیک کنید.