خانواده، بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی و سلول بنیادی اجتماع است که سلامت آن سلامت و رشد جامعه و نابسامانی آن باعث آسیبِ جامعه خواهد بود. خانواده اولین کلاس برای یادگیری و آموزش فرزندان است و چنانکه    می‌دانیم  به طور طبیعی مهمترین نقش در زمینه‌سازیِ رشد و تحول فرزند را برعهده دارد. اما این نهاد مقدس و بسیار مهم و ارزنده بیشتر از هر زمان دیگر در معرض آسیب‌ها قرار دارد. ورود اینترنت و فضای وب و رسانه به حریم خانواده، روابط و تکالیف و نقش‌ها را دگرگون کرده و تاثیر آنها بر فرهنگ خانواده و ایجاد الگو رفتاریِ نامناسب، تشدید یافته و به امری عادی در بین جوانان تبدیل شده است. امروزه هیچ‌کس تاثیرگذاری اینترنت و فضای مجازی را در توسعه و رشد شتابان جامعه و فواید بی‌شمار آن  انکار نمی‌کند اما مضرات و آسیب‌های آن به پیکره‌ی خانواده و از طرفی هدف قراردادن جوانان با شیوه‌های جذاب، فریبنده و مصنوعی، امری مهم است که باید برای آن تدابیری ویژه اندیشیده شود.

اینترنت و صفحات مجازی

امروزه کمتر کسی است که از اینترنت و عصرِ انفجارِ اطلاعاتی خبر نداشته باشد. دنیای مجازی و وب و اینترنت در اکثر جوامع نفوذ کرده و آثار فراوان در تمامی عرصه‌های  زندگی گذاشته و بسترهای بسیاری را در جهت ایجاد و رشد سریعِ توسعه جوامع بشری  فراهم نموده است. اما با ورود این تکنولوژی به زندگی انسان‌ها علاوه بر فواید بی‌شمار آن، نگرانی‌ها و دغدغه‌های فراوانی مخصوصأ در بین خانواده‌ها به وجود آمده است. خانواده، مدرسه و جامعه سه عامل مهم در تکامل زندگی اجتماعی می‌باشند که عاملِ نخست، در فضای مجازی و توسط اینترنت مورد تهدید قرار گرفته است.

جوان امروز با اینترنت و فضای مجازیِ ایجاد شده در شبکه‌های اجتماعی با شیوه‌های جذاب به راحتی با هر کجای دنیا بخواهد ارتباط برقرار می‌کند و ساعت‌ها وقت خود را صرفِ گشت وگذارِ بی‌فاصله در تمام نقاط دنیا می‌کند. در اینترنت، فضای آزاد و گلخانه‌ای به‌ وجود می‌آید که والدین و حتی عناصر آموزشی نمی-توانند به راحتی بر آن تاثیر بگذارند. آگاهی از پیامد‌های اینترنت و همراه با آن در نظر گرفتن راهبردهای مناسب برای استفاده صحیح و کاهش پیامد‌های منفی و مخرب آن اهمیت اساسی دارد.

در جوامع امروزی گرایش به اینترنت به قدری بالا رفته است که تمامی رده‌های سنی از کودکان گرفته تا سالمندان درگیر بخشی از آن شده‌اند؛ بخشی که گاه مخرب است و گاه سازنده. به طور کلی در شرایطی که بتوان از آثار مخرب اینترنت بر افراد جامعه جلوگیری کرد آن را می‌توان بسیار سازنده و کارآمد دانست که بعضاً موجب رشد و تعالی انسان می‌شود. ارتباط مجازی، گردش در صفحات وب و اخبار و اطلاعاتِ موجود در اینترنت، نیاز امروزه بشر است به گونه‌ای که بدون آن زندگی برای افرادی که بدان خو گرفته‌اند اجتناب ناپذیر شده است. سهولت دسترسی، هزینه‌های پایین ، تنوع بسیار بالای مطالب و سرعت انتقالِ پیام، همگی سبب  استقبال عظیم مردم در سرتاسر دنیا از اینترنت شده است. رایج‌ترین مورد مصرف اینترنت را در کشور ما می‌توان به شبکه‌های اجتماعی اختصاص داد. امروزه آسیب‌های فردی و روان‌شناختی اینترنت  از سایر خطرات آن بیشتر است. در بعد روان‌شناختی، اینترنت آسیب‌های جدی متعددی از جمله: هویت نامشخص، اضطراب، افسردگی و انزوا، اعتیاد به اینترنت و به خصوص اعتیاد به گپ زنی (چت) را می‌تواند برای کاربران به همراه داشته باشد؛ همچنان که فواید و مزایای متعددی را نیز می‌تواند برای او به ارمغان آورد.

آسیب‌های اینترنت

آسان شدن سرعت برقراری ارتباطات به صورت تصویری، کلامی و نوشتاری بدون توجه به فاصله و هویت واقعی افراد موجب شده سطح دسترسی به خودکشی و ناهنجاری‌های اجتماعی را بسیار سریع و هموار سازد.

امکان دسترسی به فیلم‌ها، عکس‌ها و تصاویر و مطالب غیر متعارف و انحرافی، در اندک زمانی فراهم شده است.

جوانان، دارای گرایش‌های خاص خود هستند که فضاهای اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی متاسفانه با جذاب نمودنِ این گرایش‌ها توجه آنها را تقویت می‌نماید.

برخی از فیلم‌ها و بازی‌های رایانه‌ای توسط کمپانی‌های خاص و با سرمایه‌گذاری نجومی برای مخاطبان خود خصوصأ جوانان و نوجوانان تهیه می‌شوند تا باورها و اعتقادات دینی و ملی آنها را هدف قرار دهند. همچنین این بازی‌ها موجب تنش‌های عصبی برای کودکان می‌شود.

امروزه شبکه‌های اجتماعی فراوانی در تلفن‌های همراه ایجاد شده است که با ایجاد فضاهای آزاد ارتباطی و تبادل اطلاعات موجب آشنایی کاربران با افرادی که هویت و شخصیت آنها نامشخص است می‌گردد که بعضاً صدمات جبران ناپذیری را به همراه دارد و حتی می‌تواند باعث افزایش ناهنجاری‌های جامعه، خشونت،  قتل و بیماری‌های روحی و روانی گردد.

آسیب‌های دیگر اینترنت، ایجاد ستیزها و دعواهای خانوادگی و از بین رفتن عواطف میان اعضای خانواده است که ارکان خانواده را متزلزل کرده و سلامت روانی اعضای آن را به خطر می‌اندازد. این آسیب‌ها به قدری مهم می‌باشند که نه فقط خود خانواده، بلکه جامعه نیز از این مسئله بی‌نصیب نیست و افزایش بزه‌کاری اجتماعی در آن به چشم می‌خورد که با گذشت مدت زمان اندک مقدار آن افزایش می‌یابد .

در سال ۱۹۹۵ میلادی روان‌پزشکی به نام گلد برگ، اعتیاد جدیدی را کشف کرد. اعتیادی که روز به روز بر تعداد افراد مبتلا به آن اضافه می‌شود. شاید واژه اعتیاد اینترنتی در سال‌های گذشت باعث تعجب افراد می-شد اما اکنون همه به وجود آن پی‌برده اند. اعتیاد به اینترنت به طور کلی به استفاده مستمر و بیهوده از اینترنت اطلاق می‌شود و  نتایج آن کم‌خوابی، به خطر افتادن حالات روحی و جسمی و دگرگونی در روابط خانوادگی و اجتماعی است. با این حال برای کنترل اعتیاد اینترنتی نیاز نیست که رابطه فرد با اینترنت به طور کامل قطع گردد. بسیاری از معتادان اینترنتی از بی‌خوابی رنج می‌برند، خسته‌اند، روابطشان با اطرافیان و جامعه به حداقل می‌رسد و بیشتر حالت عصبی دارند. کمرنگ شدن و از بین رفتن رابطه عاطفیِ کاربر با اعضای خانواده و تبدیل آن به رابطه‌ای سرد، از دیگر اثرات نامطلوب اعتیاد به اینترنت است.

جهت خرید این شماره ماهنامه قلم‌یاران و مطالعه کامل مطلب کلیک کنید.